Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych i Technicznych

Ci z nas, którzy wykonywali zawód nauczyciela jeszcze przed przełomowym rokiem 1980, pamiętają, że zadaniem szkoły było „wychowywanie do życia w społeczeństwie socjalistycznym”, czyli absolwenci szkoły mieli być przede wszystkim posłuszni. Temu celowi podporządkowana była cała struktura organizacyjna i sposób funkcjonowania szkoły oraz system kształcenia i doskonalenia nauczycieli. To inspektor lub wizytator decydował o tym, któremu nauczycielowi wolno było się dalej kształcić i doskonalić, a któremu nie.

Powstanie SOLIDARNOŚCI w roku 1980 zmieniło tę sytuację. Podobnie jak w innych zawodach również w środowisku nauczycielskim pojawiły się większe możliwości samodzielnego decydowania o swoim rozwoju zawodowym. Większą niż dotąd rolę zaczęły odgrywać organizacje pozarządowe, takie jak Polskie Towarzystwo Fizyczne, Chemiczne, Botaniczne i inne, które zaczęły otwierać się również na nauczycieli, co dawało zainteresowanym możliwość uaktualniania swojej wiedzy.

Dla aktywnych nauczycieli i dydaktyków pojawiła się szansa udziału w seminariach i konferencjach międzynarodowych, zarówno w naszym kraju, jak i za granicą. Mimo trudności, związanych z otrzymaniem paszportu i kupieniem biletu (pamiętamy kilkumiesięczne kolejki po paszport, który trzeba było oddać zaraz po powrocie do kraju, oraz wielogodzinne kolejki po bilet kolejowy na trasie międzynarodowej), z ogromną determinacją wynikającą z wewnętrznej potrzeby rozwoju, postanowiłam poznać formy doskonalenia nauczycieli oraz typowe problemy tego środowiska zawodowego w innych krajach europejskich. Po ukończeniu studiów podyplomowych uczestniczyłam w kilku seminariach dydaktycznych w Polsce oraz zostałam zakwalifikowana do udziału w „Międzynarodowej Letniej Szkole Dydaktyki Fizyki” w Zakopanem. W sierpniu 1988 r. zaproszono mnie do udziału w interdyscyplinarnych kursach podyplomowych dla nauczycieli na uniwersytecie w Liege w Belgii, natomiast we wrześniu tegoż roku uczestniczyłam w międzynarodowej konferencji „Teaching Modern Physics” na uniwersytecie w Monachium. Podczas tych konferencji rozmawiałam z nauczycielami i dydaktykami polskimi oraz przedstawicielami środowisk nauczycielskich z innych krajów europejskich. Nowością dla mnie były stowarzyszenia nauczycielskie, takie jak ASE w Wielkiej Brytanii, MNU w Niemczech, UdP we Francji, AIF we Włoszech, NVON w Holandii oraz VeLeWe i ABPPC w Belgii.

Po powrocie do Polski spotkałam 15 aktywnych nauczycieli, którzy postanowili przyłączyć się do inicjatywy powołania do życia niezależnego ogólnopolskiego stowarzyszenia nauczycielskiego, działającego na wzór stowarzyszeń już istniejących w Europie.
O naszym zamiarze poinformowaliśmy ówczesnego ministra edukacji narodowej, który odniósł się z uznaniem do tej inicjatywy oraz życzył nam powodzenia w działaniu.

Zebranie Inauguracyjne członków założycieli odbyło się 11 września 1990 r. w gabinecie ówczesnego kuratora oświaty i wychowania w Bydgoszczy. Przyjęto nazwę: Stowarzyszenie Nauczycieli Przedmiotów Przyrodniczych i Technicznych (SNPPiT), powołano Komitet Założycielski, którego przewodniczącą została Alicja Wojtyna-Jodko. Każdy z uczestników zebrania wpłacił po 20.000 ówczesnych złotych – w ten sposób powstał budżet SNPPiT. Z okazji Zebrania Inauguracyjnego wydano pierwszy numer biuletynu informacyjnego SNPPiT „Przyroda i Technika w Szkole”.

Sąd Wojewódzki w Bydgoszczy zarejestrował SNPPiT w roku 1991, a we wrześniu tegoż roku w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie odbyła się pierwsza Międzynarodowa Interdyscyplinarna Otwarta Konferencja Nauczycielska MIOKON na temat „Jak uczyć o ochronie środowiska?” z udziałem przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Ochrony Środowiska, stowarzyszeń nauczycielskich, istniejących w innych krajach europejskich, oraz Międzynarodowego Związku Stowarzyszeń na rzecz Edukacji Przyrodniczej ICASE. Tam też odbyło się pierwsze Walne Zebranie SNPPiT, na którym wybrano jego pierwsze władze.

Jako organizacja pozarządowa SNPPiT działa niezależnie. Zajmuje się organizowaniem dla aktywnych nauczycieli forum dyskusyjnego w rożnym kształcie w celu poszerzania i pogłębiania interdyscyplinarnej wiedzy o otaczającym nas świecie, którą nauczyciele przetwarzają i przekazują swoim uczniom w postaci dla nich zrozumiałej. Takie forum dyskusyjne stanowią konferencje MIOKON, podczas których w ramach sesji plenarnych nauczyciele akademiccy, przedstawiciele władz, przemysłu i instytutów badawczych przedstawiają kierunki i wyniki swoich prac, natomiast w grupach dyskusyjnych nauczycieli mają możliwość prezentowania swoich osiągnięć.

Opierając się wyłącznie na pracy społecznej członków, na współpracy z ludźmi spoza stowarzyszenia, którzy widzą potrzebę przekazywania nauczycielom swojej wiedzy w latach 1991 – 2006, SNPPiT zorganizowało 16 Międzynarodowych Interdyscyplinarnych Otwartych Konferencji Nauczycielskich MIOKON, które odbyły się na 15 wyższych uczelniach w całej Polsce, co dało nauczycielom możliwość odnowienia kontaktu z uczelnią oraz poznania bardzo szerokiego spektrum problemów, nad rozwiązaniem których pracują zespoły ludzi w różnych rejonach naszego kraju:

Planowaliśmy po każdej konferencji wydanie materiałów konferencyjnych PROCEEDINGS zawierających w j. polskim i angielskim pełny tekst wszystkich wystąpień plenarnych, warsztatów oraz sprawozdania z dyskusji tematycznych w grupach. Ze względu na ograniczenia finansowe wydano PROCEEDINGS w formie książkowej w roku 1991, 1992 i 1995. Wystąpienia, prezentowane podczas konferencji MIOKON 2006, są dostępne na płycie CD.

W czasie pierwszej konferencji w 1991 r. nauczyciele mówili: „My chcemy uczyć o ochronie środowiska, ale nie wiemy w jaki sposób”. Jak widać z tematów naszych konferencji różnym aspektom problemów związanych z ochroną środowiska i zrównoważonego rozwoju poświęciliśmy wiele konferencji MIOKON. Dziś każdy nauczyciel ma potrzebną wiedzę, na rynku dostępna jest bardzo duża różnorodność materiałów edukacyjnych w tym zakresie.

Popularyzujemy potrzebę bliskiego kontaktu pomiędzy światem edukacji i przemysłu. W latach 1996 – 2000 koordynowaliśmy w Polsce „Konkurs na najlepszą formę realizacji edukacji przyrodniczej” (CEFIC Science Education Award), organizowany przez Europejską Radę Przemysłu Chemicznego CEFIC oraz ICASE, w którym polscy nauczyciele zdobywali nagrody i wyróżnienia dla najlepszych. Grupa nauczycieli uczestniczyła w kilku europejskich konferencjach z serii „Partnerstwo Edukacji i Przemysłu Chemicznego” (Education Industry Partnership, EIP) w Dreźnie, Paryżu i Yorku.

Kolejnym zagadnieniem, na które uwrażliwiamy polskich nauczycieli, jest szansa zawodowa dla ludzi o specjalistycznej wiedzy interdyscyplinarnej w zakresie wysoko zaawansowanych technologii, zwłaszcza rozwijających się dla potrzeb lotnictwa i podboju kosmosu. Celowi temu służył regionalny „Konkurs na Model Pojazdu Kosmicznego” (KMPK), organizowany w Bydgoszczy. Odbyły się trzy edycje KMPK w latach 2004 – 2006.

Oprócz konferencji MIOKON równie ważną formą przekazywania nauczycielom wiedzy o współczesnych trendach edukacyjnych w Europie jest Biuletyn Informacyjny SNPPiT „Przyroda i Technika w Szkole”, finansowany ze składek członkowskich. Pierwszy numer wydano we wrześniu 1990 r., a w lutym roku 2007 ukazał się podwójny numer 49/50 z dołączoną płytą CD, zawierającą materiały konferencyjne MIOKON 2006.

Ponadto SNPPiT aktywnie uczestniczy w pracach na forum międzynarodowym m.in. poprzez zaangażowanie w takie projekty, jak:

aktywność własną uczniów oraz ich zainteresowanie problemami swojego środowiska.

SNPPiT zorganizowało też kilka tematycznych seminariów jednodniowych w Bydgoszczy, tygodniowe szkolenie grupy polskich nauczycieli w Austrii w zakresie edukacji ekologicznej oraz przy współpracy z Bydgoskim Zakładem Doskonalenia Zawodowego roczny kurs „Zarządzanie oświatą”.

Współpracując z lokalną Radą Osiedla w dzielnicy Bydgoszczy NOWY FORDON oraz wieloma lokalnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi stworzyliśmy Interdyscyplinarną Ścieżkę Dydaktyczną SZLAKIEM SZYBOWNIKÓW, w ramach której na czterech tablicach z uwzględnieniem wielu różnych punktów widzenia opisano fragment Parku Krajobrazowego Doliny Dolnej Wisły. Na terenie tym w latach 1933-1963 funkcjonowała Fordońska Szkoła Szybowcowa.

W celu przeciwdziałania rosnącej liczbie dzieci, które nie przyswajają wiedzy i mają trudności w uczeniu się, zorganizowaliśmy dla rodziców, dziadków i opiekunów cykl wykładów otwartych pod hasłem „Moja wiedza pomaga mi w kierowaniu prawidłowym rozwojem mojego dziecka”. W roku akademickim 2007/2008 pięciu nauczycieli akademickich z Instytutu Pedagogiki UKW wygłosiło wykłady na terenie uczelni. W roku akademickim 2008/2009 odbyły się cztery wykłady otwarte w sali sesyjnej Urzędu Miasta Bydgoszczy. Wykładowcami byli przedstawiciele Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz Instytutów: Fizyki, Techniki i Geografii UKW.

Zbyt mała liczba maturzystów wybiera studia na kierunkach przyrodniczych i technicznych, a ci absolwenci szkół średnich, którzy podejmują studia na tych trudnych kierunkach, najczęściej nie mają wystarczająco dobrego przygotowania z matematyki, fizyki i chemii. W celu zainteresowania młodszych uczniów fizyką przy współpracy z Instytutem Fizyki UKW oraz bydgoskimi szkołami zorganizowaliśmy Konkurs na Eksperyment Fizyczny (KEF) dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Odbyły się już trzy edycje konkursu KEF, a regulamin na rok szkolny 2010/2011 już przekazano do szkół. Wyniki pierwszej edycji KEF były nadspodziewanie dobre i stały się dla nas inspiracją do stworzenia laureatom tego konkursu możliwości poszerzania wiedzy z fizyki. Jedną z nagród stała się możliwość uczestniczenia w Seminarium dla Młodych Eksperymentatorów (SEMEK), które raz w miesiącu odbywa się w Instytucie Fizyki UKW w Bydgoszczy. Pierwsza edycja SEMEK odbyła się roku akademickim 2009/2010. Zajęcia w ramach tego Seminarium są kontynuowane w bieżącym roku akademickim. Uczestnicy zarówno konkursu na Eksperyment Fizyczny jak i Seminarium dla Młodych Eksperymentatorów są zapraszani do prezentowania swoich eksperymentów podczas Pikniku Fizycznego, który odbywa się w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w ramach Bydgoskiego Festiwalu Nauki.

W różnej formie kontakt ze stowarzyszeniem miało i ma 900 nauczycieli z całej Polski. W konferencjach MIOKON uczestniczą zarówno członkowie SNPPiT, jak i nauczyciele niezrzeszeni. Niektórzy członkowie poszerzają swoją wiedzę głównie poprzez lekturę biuletynu. Przez wszystkie te lata z przyjemnością obserwujemy typowe koleje rozwoju zawodowego naszych członków. Wstępowali do SNPPiT młodzi poszukujący nauczyciele, po latach pełnią funkcję metodyków i inspektorów lub dyrektorów placówek oświatowych i metodycznych różnych szczebli.
Ponad dwadzieścia lat działalności SNPPiT bez finansowego wsparcia władz, ale z własną inicjatywą, determinacją, sprawnością organizacyjną i umiejętnością partnerskiej współpracy z innymi osobami, organizacjami oraz instytucjami jest dobrym przykładem, pokazującym jak wiele można zrobić bez pieniędzy z pożytkiem dla siebie i innych. Przeczy powszechnemu przekonaniu, że bez sponsora nie można niczego zrobić. Ewidentnie pokazuje, że brak zewnętrznego finansowania za strony władz nie jest przyczyną braku działań prorozwojowych, lecz tylko łatwą, wygodną i nośną wymówką.

Historia uczy nas, że takie postacie jak np. Maria Skłodowska-Curie, dwukrotna laureatka nagrody Nobla za prace związane z odkryciem dwóch nowych pierwiastków radu i polonu, oraz Czesław Tański, artysta malarz i prekursor lotnictwa w Polsce (zbudował szybowiec „LOTNIA” w 1896 r. oraz pierwszy polski samolot, który wzbił się w powietrze w 1911 r.) realizowali swoje cele i pasje przy bardzo skromnych środkach finansowych, często na swoje prace wydawali ostatnie pieniądze. Pozostawili po sobie dzieła, za które potomni piszą o nich książki, odsłaniają pomniki, szkoły przyjmują za patronów i stawiają za wzór współczesnej młodzieży.

SNPPiT powstało na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. z nauczycielskiej potrzeby rozwijania się w sposób, w jaki w poprzednim ustroju socjalistycznym nauczycielom w Polsce robić nie było wolno.Wraz ze zmianami zachodzącymi w naszym kraju modernizujemy formy naszych działań.

Początek XXI w. jest czasem powszechnej komputeryzacji w Polsce. Już uczniowie szkół podstawowych umieją posługiwać się komputerem i korzystać z internetu. Od nauczycieli wymaga to zintensyfikowania wysiłków w celu efektywnego stosowania technik informatycznych w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych i technicznych oraz w procesie oceniania. Elektroniczne możliwości kontaktów indywidualnych i grupowych oraz surfowanie po stronach www powoli wypierają dotychczasowe tradycyjne formy doskonalenia (się) nauczycieli.

Uwzględniając ten powszechny trend SNPPiT przekazuje nauczycielom informacje za pośrednictwem poczty elektronicznej oraz naszej strony internetowej (www.snppit.pl).

Alicja Wojtyna-Jodko
Członek-założyciel
Przewodnicząca SNPPiT

Bydgoszcz, listopad 2010